Poziom cukru we krwi w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie całego organizmu i na nasze zdrowie. Coraz więcej osób boryka się z cukrzycą i podwyższonym poziomem glukozy, czyli hiperglikemią. Taki stan wymaga ciągłej kontroli i zbilansowanej diety oraz systematycznej aktywności fizycznej. Dlatego też przy wysokim poziomie glikemii istotna jest świadomość i umiejętność szybkiego obniżania cukru we krwi. Takie aktywne przeciwdziałanie hiperglikemii jest bardzo ważne, aby zapobiec możliwym powikłaniom zdrowotnym. Warto wiedzieć, że podwyższony poziom cukru we krwi może wystąpić również u osoby, która ma dobrze kontrolowaną cukrzycę. Tutaj także ważna jest szybka interwencja, by obniżyć poziom cukru. Ponadto wysoki poziom glikemii nie zawsze musi oznaczać cukrzycę, może to być również stan przedcukrzycowy lub insulinooporność. Zatem ku zachowaniu zdrowia warto wiedzieć, jakie są objawy hiperglikemii i jak szybko obniżyć poziom cukru.
Objawy wysokiego poziomu glikemii
Początkowe objawy hiperglikemii odczuwalne są dopiero po bardzo podwyższonym poziomie cukru, czyli około powyżej 180 mg/dl. Bardziej odczuwalne objawy występują przy poziomie glukozy powyżej 220 mg/dl m.in.:
· Zwiększone pragnienie i nienaturalna suchość w ustach;
· Częstomocz (zwłaszcza w nocy);
· Nadmierna potliwość;
· Problemy z koncentracją;
· Zaburzenia widzenia.
Natomiast przewlekła hiperglikemia wywołuje objawy tj.:
· Osłabienie i zmniejszona podaż energii;
· Przewlekłe zmęczenie i senność;
· Mogą pojawić się biegunki, zaparcia i wymioty;
· Rany goją się znacznie wolniej;
· Spadek masy ciała.
Bardzo wysoki poziom cukru lub nieleczona cukrzyca może doprowadzić do utraty przytomności, kwasicy ketonowej, a nawet śpiączki cukrzycowej.
Jaki powinien być prawidłowy poziom cukru we krwi?
- Prawidłowy poziom cukru we krwi:
- Prawidłowy poziom cukru na czczo: od 70 do 99 mg/dl; – Prawidłowy poziom cukru po jedzeniu: powyżej 100 mg/dl a po ok. 120 minutach po spożytym posiłku lub w cukrzycy ciążowej poziom glikemii nie powinien przekraczać 140 mg/dl.
- Nieprawidłowy poziom cukru we krwi:
- Nieprawidłowy poziom cukru na czczo: od 100 do 125 mg/dl; – powyżej 126 mg/dl – podejrzenie cukrzycy, konieczne jest powtórzenie badania.
- W przypadku osób starszych poziom glikemii:
- Na czczo prawidłowa norma to 80-140 mg/dl i nie powinna przekraczać 180/dl.
- Hemoglobina glikowana (badanie HbA1c) w przypadku cukrzyków jest to forma badania, która pozwala sprawdzić, czy leczenie przynosi efekty i czy nie wymaga modyfikacji. Jest to zbiór informacji o wykonywanym poziomie glikemii z 3 ostatnich miesięcy.
- Prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej wynosi dla zdrowej osoby około 5 %; – Prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej dla osoby z krótkotrwałą cukrzycą powinien wynosić 6,1-6,5%. Taki wynik świadczy o dobrej kontroli cukrzycy. Natomiast ogólne i docelowe kryterium to wynik poniżej 7%.
Jak obniżyć poziom cukru we krwi?
Nawodnienie i aktywność fizyczna
Odpowiednie nawodnienie jest niezwykle istotne nawet u osoby zdrowej. Natomiast w przypadku cukrzyków jest to szczególnie ważne i nie powinno dopuścić się do odwodnienia organizmu. Odwodnienie sprawia, że cukier we krwi jest bardziej skoncentrowany, co oznacza, że poziom glikemii jest wyższy. W sytuacji, gdy zauważymy podwyższony poziom cukru we krwi, najprostszym sposobem na jego obniżenie jest wypicie 1-2 szklanek czystej wody. Woda powinna rozcieńczyć krew i w tym też stężenie glukozy. Zwiększona podaż płynów w organizmie pobudza produkcję moczu, a to z kolei sprzyja wypłukaniu cukru. Należy pamiętać, aby w krótkim czasie nie przekroczyć 2 szklanek wody, ponieważ może doprowadzić to do zbyt szybkiego spadku cukru.
Warto też podjąć lekki wysiłek fizyczny pamiętając o tym, aby się nie przeforsować. Wysiłek związany z aktywnością fizyczną powoduje zużycie dostępnego cukru, gdyż przekłada go na energię. Systematyczność również ma tu znaczenie, ponieważ korzystnie wpływa na tolerancję glukozy i działanie insuliny. Dlatego nie powinniśmy ograniczać się tylko do aktywności fizycznej, w momencie, gdy wystąpi u nas podwyższony poziom cukru.
Dieta i kontrolowanie masy ciała
Zauważyłeś wysoki poziom cukru? – może warto chwilowo powstrzymać się od posiłku!
Jeśli zauważyłeś u siebie wysoki poziom glikemii, to warto na kilka godzin powstrzymać się od posiłku i sprawdzić, czy cukier spada. Szczególnie podczas nagłych przypadków, gdzie poziom cukru nie chce się obniżyć zgodnie z oczekiwaniem.
Świadome jedzenie
Badania wykazują, że świadome spożywanie posiłków pozwala zmniejszyć masę ciała i poprawić kontrolę poziomu cukru we krwi. To oznacza, aby jeść w spokoju i dobrze gryźć jedzenie. Unikać spożywania posiłków przed komputerem, telefonem czy też przed telewizorem. Skupić się na chwili, w której jesteśmy obecni, tak aby nic nie rozpraszało naszej uwagi podczas jedzenia.
Zdrowe odżywianie
Z diety powinno wyeliminować się produkty, które są niewskazane przy diecie na kontrolę i obniżenie cukru we krwi. Do tych posiłków zaliczamy produkty wysoko przetworzone m.in.:
· fast foody;
· słone przekąski typu chipsy i paluszki;
· dania gotowe do podgrzania;
· słodzone jogurty;
· słodycze, chyba że wybierasz się na siłownię czy w góry i prowadzisz aktywny tryb życia. Gdy pojawi się nagły spadek cukru (poza normą) spowodowany wysiłkiem fizycznym – wtedy można sięgnąć po coś słodkiego. Dopuszczalne są też zamienniki typu stewia.
Produkty, które możemy sporadycznie jeść, ale powinniśmy ich unikać to m.in.:
· owoce, ponieważ zawierają cukry proste. Dlatego też, mimo że dostarczają cennych składników odżywczych, nie powinno jeść się ich w większej ilości. Szczególnie niektóre z dojrzałych owoców typu winogrono czy banan, a także i te suszone.
· płatki śniadaniowe;
· no i oczywiście alkohol. Tymczasem cukrzyca nie wyklucza racjonalnego spożywania alkoholu, jeśli nie występują dodatkowe powikłania. Trzeba jednak wiedzieć, jak poszczególne trunki wpływają na poziom glikemii.
Warto łączyć makroskładniki, ponieważ węglowodany połączone z białkiem lub tłuszczem spowalniają trawienie, co w rezultacie reguluje poziom cukru we krwi.
Spokojny tryb życia
Jak się okazuje, bardzo dłuży wpływ na zwiększony poziom glukozy we krwi ma stres. Stąd też w miarę możliwości, jeśli prowadzimy stresujący tryb życia, warto zwolnić lub udać się do specjalisty, który pomoże zapanować nad przewlekłym stresem.
Zalecane produkty o niskim indeksie glikemicznym
Żeby skutecznie obniżyć poziom cukru we krwi, najlepiej wyeliminować niektóre produkty i zastąpić je tymi, które mają niski indeks glikemiczny np.:
· Produkty zbożowe – pieczywo razowe, płatki owsiane, makarony al dente lub schłodzone, chleb pełnoziarnisty itp. Unikaj wypieków z białej mąki.
· Naturalny nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu – kefir, maślanka, jogurt 0%, chudy ser twarogowy itp.
· Orzechowe przekąski zawierają zdrowe tłuszcze i niewiele węglowodanów – orzechy nerkowca, migdały i pistacje.
· Ryby chude i średnio tłuste – dorsz, miruna, pstrąg, mintaj itp.
· Oleje (oliwa, olej słonecznikowy lub rzepakowy) i tłuszcze, które powinny dostarczać przy podwyższonym cukrze przede wszystkim kwasów omega-3 i omega-6.
Oczywiście lista produktów o niskim IG jest naprawdę długa. Natomiast warto udać się do diabetologa, który nauczy dobrych nawyków oraz dietetyka, który dobierze indywidualną dietę. W cukrzycy, insulinooporności czy stanu przed cukrzycowym ważne jest indywidualne leczenie.
Jak szybko obniżyć cukier?
W przypadku, jeśli konieczne jest szybkie obniżenie cukru we krwi, najbardziej skuteczne okazuje się zastosowanie insuliny. Insulinę najczęściej podaje się w standardowej terapii lub nagłych przypadkach tj. śpiączka cukrzycowa, kwasica ketonowa czy nieketonowa hiperglikemia hiperosmolalna. Insulinę dzielimy ze względu na funkcję szybkiego, pośredniego i długiego działania.